|
|
|
|
|
(این مصاحبه بخشی از مجموعه مصاحبه‌هایی است که آقای محسن ملاح با پرنده‌نگرهای ایران داشته‌اند.)
امروز به سراغ یکی از بهترین تورلیدرهای حال حاضر ایران رفته‌ایم، گردشگری ورودی و پرنده‌نگری ورودی ما مدیون نگاه اصولی ایشان به طبیعت و پرندگان است.
او راز سکوت کویر را می‌داند و زمزمه‌ی آوای پرندگان در دلِ جنگل‌های هیرکانی را می‌شناسد و رمز امواج خروشانی که بر ساحل جنوب آرام می‌گیرند را بلد است. شخصی که نامش در تاریخ گردشگری و محیط زیست این سرزمین ماندگار است.
او تورهای مختلفی برگزار می‌کند که تورهای پرنده‌نگری‌اش گاهی نتایج فوق‌العاده و جالبی به همراه دارند. ایشان سه گونه جدید؛ یعنی مگس‌گیر کاکل سیاه، اگرت متوسط و جغد شمالی را برای ایران معرفی کرده که در لیست پرندگان ایران قرار گرفته است. کسی که بر شناسایی پرندگان، خصوصا سسک‌ها تخصص خوبی دارد.
او همچنین تاکنون راهنمای گردشگران و پرنده‌نگرهای مهمی از نقاط مختلف دنیا بوده است، گردشگرانی از فنلاند، کانادا، آمریکا و کشورهای مختلف دیگری که هانس گورنوالِ سوئدی؛ دومین پرنده نگر موفق در رنکینگ جهانی، با حدود 9568 گونه پرنده نیز یکی از مهم ترین آنها بوده است، او همچنین دو تا از تورهای پرنده نگر بزرگ دنیا یعنی درک اسکات را در ایران به عنوان راهنما هدایت کرده است؛ ایشان کسی نیست جز علی علی اسلام؛ مرد با دانش، تأثیرگذار و موفق تورهای ورودی گردشگری ایران که در ادامه مصاحبه من با ایشان را می خوانید:
_لطفا خودتون رو معرفی کنید و بفرمایید از کی پرنده‌نگری را شروع کردید؟
_علی علی اسلام، ٣٩ سالمه و متولد ١٣٥٩. لیسانس مترجمی زبان انگلیسی. مدیریت فنی توریسم.
من مدیر تورهای طبیعت‌گردی ورودی و همچنین راهنمای طبیعت‌گردی ورودی هستم.
پرنده‌نگری رو به یک بیانی از دوران کودکی شروع کردم. به دلیل اینکه به دلیل مهاجرت خانواده در دوران کودکی ساکن شمال ایران بودم و بیشتر زمانم در طبیعت به کشف دنیای طبیعی اطرافم از جمله پرنده‌ها می‌گذشت. به بیان دیگه از حدود هیجده سال پیش به صورت سیستماتیک و کمی جدی‌تر و اصولی‌تر.
_اصلا چرا پرنده‌نگری؟
_به دلیل اینکه دنیای پرندگان در دسترس‌تره و به عنوان خانواده بزرگی از تنوع زیستی بسیار تکامل یافته‌اند و تقریبا در همه جا هم وجود دارند. علاوه بر این در راستای علاقه کاری و تجربه های دوران کودکیم بود.
_در کجا دوست دارید پرنده‌نگری کنید یا چه مناطقی را برای پرنده‌نگری انتخاب می‌کنید؟ (کوه، جنگل، بیابان، کنار ساحل، تالاب ها، پارکها و...)
_رشته ورزشیه من کوهنوردیه، مربی فدراسیون کوهنوردی هستم و خب سالهاست که دارم کوهنوردی می‌کنم. در کنارش به شناخت مناطق طبیعی ایران همچون کویرها و اقلیم‌های گوناگون مشغول بودم. این زمینه ورزشی و تجربه سفر باعث شده واقعا به دیدن پرنده‌ها در تمامی اقلیم‌های طبیعی علاقه داشته باشم. تقریبا توی تمام سفرهای کویر یک چشمم به پرنده‌های اطرافه و همین داستان تو کوهنوردی‌ها و سفرهای غیر تخصصی پرنده و... هم وجود داره. البته به هیچ عنوان به دیدن پرنده‌ها در حوزه‌های شهری مثل پارکها علاقه ندارم! این تنها استثناست به نظرم.
_چه فصلی را برای پرنده‌نگری انتخاب می کنید؟
_اگر قرار به انتخاب باشه مطمئنا بهار!
_در سفرهای پرنده‌نگری تا الان اتفاق خاص و غیر منتظره ای براتون افتاده؟
_خب سفرها همیشه همراه با اتفاقاتن. بخصوص توی تورها. اما برای شخص خودم در سفرهای پرنده‌نگری شخصی سال ٢٠١٠ اگر اشتباه نکنم دو گونه پرنده جدید برای ایران رو در طی یک یا دو روز پشت سر هم تو حوزه بلوچستان دیدم که بسیار هیجان‌انگیز بود. اونموقع دو نفری و با لباس بلوچی سفر می‌کردیم و پرنده می‌دیدیم.
_پرنده‌نگری در جمع را ترجیح می‌دهید یا دوست دارید به تنهایی پرنده‌نگری کنید؟
_پرنده دیدن در گروه‌های کوچک رو خیلی بیشتر ترجیح میدم. ذات این کار با تعداد بالا جور در نمیاد. من تورهای خارجی که اجرا می‌کنم گاه تا بالای پنجاه نفر در یک گروه هستن اما گروه‌های پرنده‌نگری به صورت استاندارد کوچک اما پر بازده هستند!
_مردم وقتی می‌بیینند دوربین به دست دارید و به دنبال تماشای پرنده‌ها هستید عکس‌العملشون چیه؟
_کنجکاوی بیش از حد! خودتون میدونین که پرنده‌نگری در ایران فعالیت نوپاییه و کنجکاوی مردم هم بی‌اندازه!
_با توجه به اینکه شما جزو اولین راهنمای تورهای پرنده‌نگری ورودی به کشور هم هستید، نگاه پرنده‌نگرهای خارجی به طبیعت و پرنده‌های ما چگونه است؟
_این حقیقت که ما در مرز حوزه پالئو آرکتیک غربی هستیم و طبیعتمون تنوع اقلیمی بالایی داره برای همه طبیعت دوستا از جمله پرنده‌نگرها بسیار هیجان‌انگیزه. مطمئنا تعدادی از گونه‌های پرنده ایران هم براشون جالبه. اما واقعیت اینه که با توجه به بزرگی ایران تعداد گونه‌های مهم یا هیجان‌انگیز برای پرنده‌نگرهای پر سفر اروپایی در مقایسه با برخی مقاصد پرنده‌نگری همجوار خیلی هم نیست.
_برای یه‌گردشگر پرنده‌نگر که وارد کشور شده، زیستگاه و تعداد پرنده‌هایی که می‌تونه ببینه مهمه یا مثلا اگه یه پرنده خاص توی اون زیستگاه باشه همون می‌تونه براش کافی باشه؟
_کاملا بستگی به نوع و استایل گروه و یا شخص پرنده‌نگر داره! در مورد گروه‌های جدی که به دنبال دیدن گونه‌های خاص هستند تأکید بر روی گونه است و نه تعداد بالای مشاهده گونه‌های گوناگون در یک منطقه. برای پرنده‌نگرهای تفریحی تعداد مشاهدات بالا و فراوانی پرنده و جذابیت زیستگاه گهگاه مهم تر از نوع گونه خاص هست.
اما به عنوان یک اصل هر دو گروه دوست دارن در منطقه پر پرنده‌ای با جذابیت اقلیمی خوب باشند.
_این گونه‌ها برای جمعیت پرنده‌نگر ما خیلی خاص هم نباشن! یک تعداد حدود ده گونه هست که اصولا غالب پرنده‌نگرهای جدی اروپایی توقع دیدنش رو در ایران دارن. اینها هم شامل گونه های اندمیک، نیمه اندمیک و کمیاب حوزه پالئو آرکتیک غربی هستند.
_تفاوت پرنده‌نگرهای خارجی با پرنده‌نگرهای کشور ما در چیه؟
_ببینین درک من اینه که پرنده‌نگرهای خارجی بسیار جدی‌تر و خستگی ناپذیرتر از پرنده‌نگرهای ما هستند. یا حداقل اون گروههایی که من همراهیشون می‌کنم این طیف رو بیشتر پوشش می‌دهند. از دیدن پرنده‌ها سیر نمیشن و حتی خیلی وقتها در حین صبحانه و نهار پیک نیک خوردن در طبیعت هم دوربین ازشون جدا نمیشه و دست از دیدن پرنده‌ها بر نمیدارن. من گهگاه در طی پونزده روز تور هر روز صبح از چهار صبح بیدار می‌شم و تا تاریکی هوا پرنده می‌بینیم و این چیزی نیست که من مجبورشون کنم؛ بلکه عادتیه که تقریبا همشون دارن.
_در طبیعت صدای کدام پرنده برای شما دلنشین تر است؟
_من بینهایت صدای سینه سرخ رو دوست دارم. بسیار دلنشین و زیباست!
_به کدام پرنده علاقه بیشتری دارید؟
_خیلی سخته گفتنش. شاید سینه سرخ اروپایی. به دلیل اینکه از زمان کودکی می‌شناختمش و صداش رو دوست داشتم. از لحاظ فنی در هنگام اجرای تور به چرخریسک خزری بیشتر از بقیه علاقه دارم. شاید به دلیل زیستگاه زیبا و خاصی که این پرنده داره!
_توی سفرهای پرنده نگریتون شده که به خودتون بگید مثلا امروز این پرنده را بینم و بعد که به منطقه مورد نظرتون رسیدید اون پرنده را ببینید؟
_بله؛ چند باری شده!
_دوست دارید کدام پرنده را در طبیعت ایران ببینید؟
_شبگرد بلوچی!
_آیا برای دیدن پرنده‌ای خاص تا الان تنهایی سفر کرده‌اید؟ کدام پرنده بوده؟
_بله؛ خیلی زیاد. نصف پرنده‌های مهم و کم جمعیت رو تنهایی رفتم و دیدم. مثلا پارسال سفر حدود ده روزه برای پیدا کردن و صدا برداری جغد عمانی در مرکز و جنوب ایران. برای عکاسی هم مجبورم بیشتر تنهایی برم.
_بهترین و یا زیباترین رکوردتون از کدوم پرنده است؟
_از یک جایی به بعد دیدن گونه جدید هیجان‌انگیز خیلی سخت میشه. شاید آخریش برای من پارسال بود که چهار تا جغد عمانی رو در طی چند روز دیدم. بخصوص تجربه کشف و بودن طولانی در کنار یک جفت که در حال رفتارهای کورتشیپ بودن و کار ضبط تمامی صداهاشون بینهایت لذت‌بخش بود.
_شما رکورداتون رو یادداشت می‌کنید؟
_نه شخصا هیچ وقت این کار رو نکردم. من اگرچه آمار گونه‌هایی که میبینم در مناطق مختلف رو دارم اما به لایف لیست علاقه‌ای ندارم و از توئیچ کردن هم خوشم نمی‌آید. عادت "سخت" به انجام "مستمر" این کار باعث میشه انگیزه برای سفرها کم بشه. من توریست بسیار معروفی داشتم که فقط برای دیدن پرنده جدید از ماشین پیاده می‌شد. این نتیجه سالها لایف لیست کردنه! شخصا از دیدن پرنده‌ها و رفتارهاشون و درک نیچ اقلیمی که پرنده در اونجا معنا داره بسیار لذت می‌برم و لیست کردن اگر به صورت جدی و طولانی مدت باشه ممکنه باعث کمرنگ شدن بعضی حس‌ها بشه!
_آیا پرنده‌نگری می‌تونه گردشگری داخلی و خارجی ما را رونق بده، به چه صورت؟
_می‌تونه کمی رونق بده، اما نمیتونه متحول کنه! این سوال به توضیح جامع نیاز داره تا کسی بتونه شرایط توریسم رو در این کشور درک کنه و بعد جایگاه پرنده‌نگری به عنوان شاخه‌ای از توریسم طبیعت‌گردی داخلی و ورودی رو متوجه بشه.
گروه‌های پرنده نگری کم‌تعداد، کم‌خرج و از لحاظ مالی بسیار کم‌بازده‌اند. نقطه قوتشون پخش پول در جوامع کم‌بازدید‌تر هست. البته این حرف من در مقایسه با انواع تورهای دیگه‌ای هست که وارد ایران می‌شوند. چه در بخش طبیعت و چه در بخش فرهنگی.
_با توجه به اینکه شما سالهاست که پرنده‌نگری می‌کنید و دراین زمینه تجربه فراوانی دارید، بفرمایید در حال حاضر وضعیت پرنده‌نگری در ایران به چه‌صورت است؟
_تورهای ورودی که اصلا وضعیت خوبی ندارن. اما علاقمند شدن نسل جدید به پرنده‌نگری به لطف گروه‌ها و کلوپ‌های تازه تأسیس بسیار خوشحال کننده ست. امیدوارم افراد روش درست‌تر این فعالیت رو انتخاب کنن و به اصل طبیعت و دیدن گونه‌های زیستی در طبیعت علاقمند بشن و رقابت و مدگرایی رو کنار بگذارند. این آفتیه که متاسفانه در حوزه‌های مختلف فعالیت‌های طبیعت‌گردی در ایران بسیار شایعه و موجب به بیراهه رفتن علاقمندان میشه! امیدوارم در پرنده‌نگری ایران چنین اتفاقی نیوفته!
_در آخر؛ توصیه شما به دوستان پرنده‌نگر چیه؟
_امیدوارم بیشتر به این موضوع توجه بکنند که هسته اصلی لذت پرنده‌نگری کشف گونه‌ها در زیستگاه‌های طبیعی، لذت بردن از پرندگان و درک درست از رفتار، جابجایی‌ها و نیچ‌های اقلیمی است. ایران از این نظر کشور بسیار پیچیده‌ایه. اینکه سعی کنیم از نقاط جی‌پی‌اس دیگران برای دیدن گونه‌ای که تا بحال ندیدیم استفاده کنیم شاید فقط و فقط در شرایط خاص برای برخی گونه‌های خاص توصیه بشه.
ممنونم که در این مصاحبه شرکت کردید.
پایان.
کلیه حقوق مادی و معنوی این وب سایت متعلق به باشگاه پرنده نگری ایرانیان می باشد
پرندگان ایران