حقایقی دربارهٔ تالاب‌ها و آب

از سال 1997، دوم فوریه، برابر با 13 بهمن،‌ روز جهانی تالاب‌ها نامیده شده است. تاریخچهٔ این روز به دوم فوریهٔ 1971 (1349) و امضای کنوانسیون رامسر برمی‌گردد که پیمانی بین‌المللی برای حفاظت از تالاب‌ها، حیوانات و گیاهان وابسته به آنها به تصویب رسید. سال 2021 به طور ویژه بر روی «تالاب‌ها و آب» متمرکز و شعار آن «آب، تالاب و حیات ناگسستنی هستند»‌ بود. اما وضعیت فعلی تالاب‌ها و آب شیرین در جهان چگونه است؟

تالاب گندمان

ما در بحران آب شدیدی قرار داریم که آدم‌ها و سیاره‌مان را تهدید می‌کند. مصرف آبمان بیشتر از میزانی است که طبیعت می‌تواند دوباره تأمین می‌کند و در حال تغییر اکوسیستمی هستیم که آب و تمام حیات بیشترین وابستگی را به آن دارند: تالاب‌ها.

کار تالاب‌ها چیست؟

تالاب‌های آب شیرین و آب شور، رطوبت و طبیعت را حفظ می‌کنند. این تالاب‌ها به چند طریق، به توسعهٔ اجتماعی و اقتصادی ما کمک می‌کنند:

• ذخیره‌سازی و تصفیهٔ اب:

تالاب‌ها بخش اعظم آب شیرین ما را در خود نگه داشته و تأمین می‌کنند.

به طور طبیعی آلاینده‌ها را تصفیه می‌کنند و آبی به جا می‌گذارند که می‌توانیم بدون خطر بنوشیم.

• تأمین تغذیهٔ ما:

آبزی‌پروری سریع‌ترین رشد را در بخش تولید غذا دارد، در عین حال شیلات به‌تنهایی در سال 2018، 12 میلیون تن ماهی عرضه کرد.

شالیزارها سالانه 3.5 میلیارد نفر را تغذیه می‌کنند.

• تشکیل زیربنای اقتصاد جهانی:

تالاب‌ها ارزشمندترین اکوسیستم محسوب شده و‌ سالانه خدماتی به ارزش 47 تریلیون دلار فراهم می‌کنند.

بیش از یک میلیارد نفر برای درآمد، به تالاب‌ها متکی هستند.

• تأمین محل رشدی برای طبیعت:

40 درصد از گونه‌های جهان در تالاب‌ها زندگی می‌کنند و زادآوری دارند. سالانه، حدود 200 گونه ماهی جدید در تالاب‌های آب شیرین کشف می‌شود.

صخره‌های مرجانی زیستگاه 25 درصد از تمام گونه‌ها هستند.

• تأمین امنیت ما:

تالاب‌ها در برابر سیل و طوفان از ما حفاظت می‌کنند و هر نیم هکتار تالاب، حدود 5.5 میلیون لیتر سیلاب را جذب می‌کند.

تالاب‌ها به تنظیم اقلیم کمک می‌کنند: پوده‌زارها دو برابر جنگل‌ها کربن ذخیره می‌کنند و شوره‌زارهای ساحلی، جنگل‌های حرا و علفزارهای دریایی نیز مقدار عظیمی کربن در خود نگه می‌دارند.

وضعیت آب شیرین در جهان

تالاب قنبرآباد

3 واقعیت دربارهٔ آب شیرین:

• فقط 2.5 درصد از آب کرهٔ زمین آب شیرین است که بخش زیادی از آن در یخچال‌های طبیعی،‌ کوه‌های یخی و سفره‌های آب زیرزمینی ذخیره شده است.
• کمتر از 1 درصد از آب شیرین قابل استفاده است.
• رودخانه‌ها و دریاچه‌ها 0.3 درصد از آب سطحی را تشکیل می‌دهند.

میزان مصرف آب شیرین:

هر روز 10 میلیارد تن آب مصرف می‌کنیم:

• 70 درصد برای کشت غذا استفاده می‌شود.
• 22 درصد در صنعت و انرژی مصرف می‌شود.
• طی 100 سال، مصرف آب شش برابر شده است و سالی 1 درصد افزایش می‌یابد.

بحران آب:

رشد جمعیت، شهرنشینی و الگوهای مصرف، فشار فزاینده‌ای بر تالاب‌ها و آب‌های داخلشان آورده است:

• تقریباً تمام منابع آب شیرین جهان به خطر افتاده‌اند و 82 درصد از جمعیت جهان در معرض میزان بالای آلودگی در ذخایر آبشان هستند.
• 2.2 میلیارد نفر آب آشامیدنی سالم ندارند و هزینهٔ اقتصادی سالانهٔ این مسئله، به 260 میلیارد دلار می‌رسد.
• هر سال آبی برابر با جریان سالانهٔ رود ولگا، بزرگ‌ترین رود اروپا، در 1.3 میلیارد تن غذای اسراف‌شده از زمین کشاورزی تا میز غذا، هدر می‌رود.
• ناامنی آب، عامل اصلی کشمکش در حداقل 45 کشور در سال 2017 بود.
• تا سال 2050، 14 درصد آب بیشتر برای تولید 70 درصد غذای بیشتر برای 10 میلیارد نفر لازم است.

اثرات ازبین‌رفتن تالاب‌ها

تالاب میقان

مصرف آب ما یعنی آب کمتر برای طبیعت. ازبین‌رفتن‌تالاب‌ها و آلودگی، بحران آبی را تشدید کرده که کل حیات را تهدید می‌کند:

• از دههٔ 1700، نزدیک به 90 درصد از تالاب‌های جهان از بین رفته‌اند و سرعت تخریب تالاب‌های باقی‌مانده، سه برابر بیشتر از جنگل‌هاست.
• 25 درصد از کل گونه‌های تالابی و یکی از هر سه گونهٔ آب شیرین، در خطر انقراض هستند.
• تغییر اقلیم دارد آب سطحی و زمینی در مناطقی کاهش می‌دهد که همین حالا خشک هستند، که نتیجهٔ آن افزایش رقابت بر سر آب است.

راهکارهایی برای بهبود وضعیت تالاب‌ها و آب

می‌توانیم آب کافی برای خودمان و طبیعت داشته باشیم، اگر:

• تخریب تالاب‌ها را متوقف کرده و احیایشان را شروع کنیم.
• بر روی رودخانه‌ها سد نسازیم یا بیش‌ازحد از آب‌های زیرزمینی استخراج نکنیم.
• به آلودگی توجه کنیم و منابع آب شیرین را پاکسازی کنیم.
• بهره‌وری آب را افزایش داده و خردمندانه از تالاب‌ها استفاده کنیم.
• آب و تالاب‌ها را در برنامه‌های توسعه و مدیریت منابع بگنجانیم.

گردآوری و نگارش: میترا دانشور

منبع: www.worldwetlandsday.org

• تالاب، روز جهانی تالاب ها
• حقایقی درباره تالاب‌ها و آب