|
|
|
|
|
ساری با جثه متوسط و بدن سیاه که از فاصله دور تا حدی شبیه به «توکای سیاه» به نظر می‌رسد، اما به واسطه جثه کوچک‌تر، بدن پوشیده از خال‌های سفید مایل به نخودی، دم کوتاه و منقار زرد نوک‌تیز از آن متمایز می‌شود. نر و ماده تا حدی متفاوت و دارای تغییرات فصلی هستند. پرنده نر بالغ در دوره جوجه‌آوری بدن سیاه براق با جلایی به رنگ‌های متفاوت (بر حسب چهار تا پنج زیرگونه موجود در کشور) دارد. زیر بال‌ها سیاه و دارای حاشیه نازک یا پهن روشن است. منقار زرد رنگ و در قاعده نیم‌نوک پایین آبی خاکستری دیده می‌شود. پرنده ماده شبیه به نر است، اما رنگ سیاه بدن جلای کمتری دارد و خال‌های بدن قهوه‌ای کم‌رنگ است. منقار نیز زرد رنگ و فاقد لکه آبی در قاعده نیم نوک پایین است و در زمستان سیاه‌تر به نظر می‌رسد. پرنده نابالغ روتنه قهوه‌ای تیره‌تر و زیرتنه قهوه‌ای روشن‌تر دارد، چانه و گلو مایل به سفید است و حاشیه پرهای بال‌ها و دم، نخودی روشن و منقار خاکستری قهوه‌ای مات دیده می‌شود. در زیرگونه S.v.caucasicus در نوار شمالی کشور از آذربایجان تا گرگان در استان گلستان، سر، گوش‌پرها و روتنه جلای سبز و زیرتنه جلای ارغوانی مایل به آبی دارد. همچنین پس گردن، دو طرف آن و گلو ارغوانی دیده می‌شود و زیر بال‌ها تیره است. در زیرگونه S.v.nobilior در خراسان، سر و گوش‌پرها با جلای ارغوانی، روتنه با جلای سبز و زیرتنه با جلای ارغوانی مایل به قرمز به نظر می‌رسد و نظیر زیرگونه اول، پس گردن، دو طرف آن و گلو ارغوانی و زیر بال‌ها تیره است. در زمستان زیرگونه S.v.poltaratskyi در نواحی وسیعی از کشور حضور می‌یابد و به واسطه حاشیه پهن پوش‌پرهای زیر بال‌ها و جلای سبز سر، گردن و روتنه و جلای سبز آبی زیرتنه قابل تشخیص است. همچنین زیرگونه S.v.vulgaris با جلای ارغوانی در پس گردن، دو طرف آن و گلو، جلای سبز در سراسر بدن و حاشیه روشن پوش‌پرهای زیر بال‌ها در زمستان در کشور دیده می‌شود. زیرگونه S.v.purpurascens در زمستان در شمال غرب کشور دیده می‌شود و شباهت زیادی به زیرگونه S.v.caucasicus دارد، اما به واسطه گوش‌پرهای سبز رنگ که در تضاد با سر ارغوانی‌اش به خوبی نمایان است، از آن تفکیک می‌شود. زیرگونه جوجه‌آور در کوه‌های زاگرس تا استان سیستان و بلوچستان به درستی تعیین نشده است، اما شباهت زیادی به زیرگونه S.v.caucasicus دارد؛ با این تفاوت که اندازه بدنش از جمعیت جوجه‌آور در شمال غرب کشور کوچک‌تر است.
جنگل‌های باز، درختزارها، علفزارها، اراضی مزروعی، پارک‌ها و باغ‌ها را به عنوان زیستگاه برمی‌گزیند و از جنگل‌های انبوه و یا نواحی خشک و بیابانی فاقد درخت پرهیز می‌کند.
پرنده‌ای اجتماعی است و در تمام طول سال در دسته‌های کوچک و بزرگ دیده می‌شود. پروازی سریع و تا حدی موجی شکل دارد. از مواد گیاهی تغذیه می‌کند و فقط در طول دوره جوجه‌آوری از منابع جانوری استفاده می‌کند.
جوجه‌آوری از اواخر فروردین و با تشکیل کلنی، گاهی به صورت جفت‌های منزوی در گستره وسیعی از زیستگاه‌هایی که حفره‌هایی مناسب برای ساخت آشیانه داشته باشند، آغاز می‌شود. تک‌همسر و چندهمسر (یک نر با چند ماده) است و آشیانه‌اش توده نامنظمی از برگ‌ها، ساقه‌ها و دیگر الیاف گیاهی است که آن را در حفره‌های موجود در درخت‌ها، صخره‌ها و ساختمان‌ها بنا می‌کند و دورنش را با پر، پشم و خزه می‌پوشاند. معمولاً پنج تا هفت و به ندرت چهار تا نه تخم بیضی، صاف، تا حدی صیقلی، آبی روشن کم‌رنگ و به ابعاد 2/21 × 2/30 میلی‌متر می‌گذارد. تفریخ تخم‌ها دوازده تا پانزده روز به طول می‌انجامد. جوجه‌ها در بدو تولد پوشیده از کرک، ناتوان و برای تغذیه وابسته به والدین هستند، در 20 تا 22 روزگی آشیانه را ترک می‌کنند اما همچنان تا مدتی پس از آن والدین را تعقیب می‌کنند و توسط آن‌ها تغذیه می‌شوند.
در گستره وسیعی از نواحی شمالی و غربی کشور و به سمت جنوب تا استان‌های فارس و ارتفاعات استان کرمان و همچنین شمال خراسان و به تعداد کمتر در شمال خوزستان و به صورت پراکنده و محدود در استان سیستان و بلوچستان جوجه‌آوری می‌کند. همچنین به تعداد فراوان در اغلب مناطق کشور و به تعداد محدود در سیستان و بلوچستان زمستان‌گذرانی می‌کند.
در فهرست پرندگان حمایت‌شده جهانی و ملی قرار ندارد.
کلیه حقوق مادی و معنوی این وب سایت متعلق به باشگاه پرنده نگری ایرانیان می باشد
پرندگان ایران
