|
|
|
|
|
لک لک سفید با نام علمی (Ciconia ciconia) پرنده‌ای بزرگ جثه از خانواده لک لک‌هاست. طول این پرنده از ابتدای منقار تا انتهای دم حدود 100 تا 115 سانتیمتر و طول دو سر بال در حدود 155-215 سانتی متر است. لک لک سفید پرنده‌ای با مهاجرت های طولانی است که زمستان را در آفریقا (مناطق استوایی تا آفریقای جنوبی) یا در هند می‌گذراند. این پرنده در طول مهاجرتش مثل اکثر پرنده های بزرگ جثه دیگر، به دلیل استفاده از جریان های هوای گرم در مسیر مهاجرت، بیشتر سعی می کند که از سطوح پوشیده از آب دوری کرده و مسیر خشکی را برای رسیدن به مقصد ترجیح می دهد.
طول بدن: 100 تا 115 سانتیمتر
گستردگی بال‌ها: 155 تا 215 سانتی متر
نر و ماده شبیه هم هستند. بخش زیادی از پوشش پرنده به جز پرهای پروازی (شاه‌پرهای اولیه و ثانویه) و دمگاه کاملا سفید یا سفید چرک است. منقاری قرمز و پاهای بلندی نسبتاً همرنگ منقار دارد. هنگام پرواز سیاهی انتهای بال‌ها کاملا مشخص است با این حال ممکن است با 2 گونه حاضر در ایران یعنی پلیکان سفید و کرکس مصری که ترکیب رنگی مشابهی در حال پرواز دارند اشتباه گرفته شود. لک لک سفید در حال پرواز گردن و پاهایی کشیده دارد اما پلیکان سفید پاهایی کوتاه دارد که به سختی از انتهای دم بلندترند و در حین پرواز گردن خود را به بدنش نزدیک می‌کند. ضمن اینکه در پروازهای گروهی نیز پلیکان‌ها در دسته‌های منظم پرواز می‌کنند و این نظم در دسته لک لک‌های سفید مشاهده نمی‌شود. تفکیک این پرنده و کرکس مصری کمی آسانتر است. کرکس مصری دم گوه‌ای شکل مشخصی دارد و پاهای آن مانند بسیاری از دیگر پرنده‌های شکاری از دم تجاوز نمی‌کند. ضمن اینکه بال‌های کرکس مصری به شدت باریک‌تر از بال‌های لک لک سفید بوده و نوک کوچک و صورت زرد رنگ آن نیز هرگز با نوک و صورت لک لک سفید قابل مقایسه نیست.
عکس از رامین محمدی زره ناسی
لک لک‌های سفید از گستره وسیعی از موجودات به عنوان غذا استفاده کرده و معمولاً دشت‌هایی با پوشش گیاهی کوتاه را جهت تغذیه ترجیح میدهند. رژیم غذایی این گونه براساس فصل و دسترسی متغیر است. غذاهای معمول این گونه شامل: انواع سوسک‌ها، ملخ، جیرجیرک‌ها، کرم‌های خاکی، خزندگان، دوزیستان، پستانداران کوچک مثل وُل، موش کور و حشره‌خوارهاست. تغذیه از تخم و جوجه پرندگان، نرم‌تنان، سخت‌پوستان و عقرب نیز توسط این گونه مشاهده شده است.
لک لک سفید، دشت‌هایی با پوشش گیاهی کوتاه، زمین‌های کشاورزی و تالاب‌های کم عمق را به عنوان زیستگاه ترجیح می‌دهد. بعد از حادثه اتمی چرنوبیل در سال 1986 که زمین‌های کشاورزی با علفزارهای بلند جایگزین شدند، جمعیت لک لک‌ها، این منطقه را ترک کردند. همچنین در لهستان با تضعیف دشت‌های مناسب، بخشی از جمعیت‌های این گونه به سایت‌های دفن زباله پناه بردند که البته در سال‌های اخیر و در خاورمیانه لک لک‌های سفید زیادی در سایت‌های زباله مشاهده شده‌اند.
لک لک ها پرندگانی اجتماعی هستند. دسته هایی چندهزارتایی از این پرندگان در سرزمین های زمستانگزرانی در آفریقا مشاهده می‌شوند. افراد بالغ ممکن است در فصل زادآوری، در دسته های کوچکی جمع شوند. لانه‌های حاشیه ای معمولا نصیب پرندگان بالغ جوان شده و لانه های مرکزی کلونی که کیفیت بهتری نیز دارند توسط بالغ های با تجربه تصاحب می شود. ساختار اجتماعی گروه با آراستن یکدیگر تقویت می‌شود. لک لک ها این رفتار را بسیار زیاد انجام میدهند به این صورت که پرنده های ایستاده در لانه معمولاً پرنده های نشسته را با نوک خوب آرایش می‌کنند. این رفتار ممکن است بین جفت ها، توسط والدین برای جوجه ها یا بین جوجه ها انجام شود. گاهی مدفوع پرنده بر روی پاهای خودش می‌ریزد که باعث ایجاد رنگ سفید بر روی پاها شده و اثر خنک‌کننده بر آن‌ها دارد. یکی دیگر از رفتارهای جالب لک لک ها که به ندرت دیده شده، فشردن خزه در دهان جوجه ها برای رفع تشنگی آن‌هاست.
لک لک های سفید در زمین‌های کشاورزی باز با امکان دسترسی به تالاب‌ها زادآوری می‌کنند. با استفاده از چوب و شاخه لانه‌ای بزرگ بر روی درختان، ساختمان‌ها و به طور کلی سازه‌های انسان‌ساخت می‌سازند. هر لانه 1 تا 2 متر ارتفاع (عمق)، 80 تا 1500 سانتیمتر شعاع و وزنی در حدود 60 تا 250 کیلوگرم دارد. لانه‌ها معمولاً هر سال مخصوصاً توسط نرهای مسن‌تر استفاده می‌شوند. لانه‌های بزرگ‌تر احتمالاً می‌توانند باعث افزایش شانس زنده ماندن و بزرگ شدن جوجه‌های بیشتری شوند.
پرنده‌های زیادی از طبقات پایینی لانه لک لک‌ها به عنوان خانه خود استفاده می‌کنند. از جمله این گونه‌ها می‌توان به گنجشک خانگی، گنجشک درختی، سار، دلیجه معمولی، جغد کوچک، سبزقبای اروپایی، دمجنبانک ابلق، دم‌سرخ سیاه، کلاغ گردن‌بور و گنجشک سینه‌سیاه اشاره کرد.
عکس از سید حامد موسوی
جفت‌گیری لک لک‌ها با قرار گیری جنس نر بر روی ماده، تکان دادن سر به طور همزمان و به هم زدن منقار انجام می‌شود. عمل جفت‌گیری در یک ماه قبل از گذاشتن تخم‌ها بارها تکرار می‌شود.
لک لک‌ها فقط یک بار در سال اقدام به جوجه‌آوری می‌کنند. هرچند که تعداد تخم‌ها می‌تواند از 1 تا 7 متغیر باشد، اما معمولاً 4 تخم گذاشته می‌شود. بلافاصله بعد از گذاشتن اولین تخم، خوابیدن بر روی تخم‌ها آغاز می‌شود و در نتیجه پس از 33 روز، جوجه‌ها به ترتیب و با فاصله از هم به دنیا می‌آیند. اولین جوجه معمولاً نسبت به بقیه قدرت بیشتری دارد اما جوجه‌ها به هم آسیبی نمی‌رسانند. نحوه غذادهی والدین نیز به صورتی است که مقدار زیادی غذا را یکباره به هر جوجه میدهند و این روش باعث عدم ایجاد رقابت مداوم بین جوجه‌ها می‌شود. با این حال در شرایط کمبود منابع غذایی، والدین برای بهبود نتایج زادآوری، ممکن است یکی دو جوجه را از بین ببرند. لک لک‌های سفید جوان معمولاً در 4 سالگی قابلیت زادآوری دارند. مسن‌ترین فرد شناخته شده از این گونه، 39 سال بعد از حلقه‌گزاری از بین رفت و عمر پرنده‌های در اسارت تا 35 سال ثبت شده است.
این پرنده پراکنش وسیعی در اروپا، با تمرکز بر شبه‌جزیره ایبری (اسپانیا، پرتغال، آندورا و جبل‌طارق)، شمال‌غرب آفریقا و شرق و مرکز اروپا دارد. حدوداً 25 درصد جمعیت جهانی آن، تابستان را در لهستان و غرب آسیا سپری می‌کنند. جمعیت کوچکی از این پرنده که احتمالا از جمعیت آسیایی آن یعنی (Ciconia ciconia asiatica) هستند، زمستان را در هند می‌گذرانند. تعداد کمی در کشورهای جنوب غرب آسیا (یمن، عمان و امارات) و جمعیت‌های بزرگی در مناطق استوایی آفریقا و جنوب این قاره زمستان‌گذرانی می‌کنند.
کاهش جمعیت لک لک‌ها با تحولات صنعتی و کشاورزی (تغییر کاربری دشت‌ها و تالاب‌ها) همراه بود. در بلژیک آخرین لک لک سفید وحشی در سال 1895 مشاهده شد. در سوئد در سال 1955، سوییس 1950 و در هلند در سال 1991 مشاهده شد. اما پس از آن مجدداً به مناطق بسیاری از اروپا معرفی شده و وضعیت حفاظتی آن از در معرض خطر (NT) در سال 1988 به کمترین نگرانی (LC) در سال 1994 تغییر کرد. هم‌اکنون و با وجود برنامه‌های حفاظتی، جمعیت این گونه در اروپا به پایداری رسیده و وضعیت خوبی دارد.
منابع:
داوطلبینی که در تهیه این معرفی همیاری نمودند:
کلیه حقوق مادی و معنوی این وب سایت متعلق به باشگاه پرنده نگری ایرانیان می باشد
پرندگان ایران
