|
ماکیانی به نسبت کوچکجثه و شبیه به «کبک» است. نر و ماده متفاوت و فاقد تغییرات فصلی هستند. پرنده نر بالغ روتنه قهوهای خاکی، سر و گردن خاکستری با خالهای سفید در دو طرف و پس گردن، جلو پیشانی و نوار ابرویی سیاه و نوار چشمی سفید دارد. پرهای کناری دم خرمایی است و در پرواز به خوبی نمایان میشود. در پهلوها پنج تا هفت نوار دارچینی پررنگ و سفید دارد. زیرتنه کرم رنگ، زیر دم نخودی و تارسوسها فاقد مهمیز هستند. پرنده ماده با پروبال خاکی روشنتر و یکنواختتر، فقدان نوار ابرویی سیاه و نوارهای دارچینی و سفید پهلوها از پرنده نر به آسانی تمیز داده میشود. پرنده نابالغ بیشتر شبیه نر بالغ است ولی الگوی سر و گردن نامشخصتری دارد.
معمولاً تپهها و کوهستانهای خشک و نیمهخشک، مناطق باز سنگی و دامنههای صخرهای در ارتفاعات کم را به عنوان زیستگاه برمیگزیند و از درههای تنگ و عمیق، پرتگاهها، کشتزارها و درختزارهای متراکم دوری میکند.
پرندهای اجتماعی است و اغلب در دستههای کوچک تا متوسط دیده میشوند و برای نوشیدن آب به تعداد زیاد اطراف گودالهای آب جمع میشوند. بسیار چابک است و با سرعت زیاد بین تخته سنگها میدود و فقط هنگام احساس خطر پرواز میکند. اوایل صبح و هنگام غروب فعالتر است و برای در امان ماندن از گرمای اواسط روز در شکاف سنگها و صخرهها پنهان میشود. از دانهها و ریشههای گیاهان و همچنین حشراتی نظیر مورچهها، سوسکها و مگسها تغذیه میکند.
جوجهآوری از اواخر فروردین و به طور منزوی، گاهی همراه با یک یا دو جفت دیگر، در شیبهای صخرهای و شنی با پوشش گیاهی پراکنده آغاز میشود. تکهمسر است و آشیانهاش گودی کمعمقی است که آن را روی زمین و در پناه پوشش گیاهی یا صخرهها بنا میکند و درونش را با الیاف گیاهی نرم میپوشاند. معمولاً هشت تا دوازده و به ندرت تا شانزده تخم بیضی تا گلابیشکل کوتاه، صاف، صیقلی، سفید مایل به کرم، کرم مایل به زرد تا نخودی مایل به زرد کمرنگ و به ابعاد 1/25 × 2/35 میلیمتر میگذارد. تفریخ تخمها بیش از 21 روز طول میکشد. جوجهها در بدو تولد پوشیده از کرک، توانمند و برای تغذیه مستقل از والدین هستند، اما تا مدتی در کنار والدین باقی میمانند. معمولاً یک تا دو دسته تخم در هر دوره جوجهآوری میگذارد.
به صورت معمول و گسترده مقیم تپهماهورهای نواحی خشک و نیمهخشک کشور است و در حاشیه دریای خزر، درختزارهای زاگرس در نواحی شمال غرب و مناطق کویری دیده نمیشود.
در فهرست پرندگان حمایتشده جهانی و ملی قرار ندارد.