|
چکاوکی با جثه متوسط که به واسطه کاکل بلند و معمولاً برافراشته از سایر چکاوکها قابل تفکیک است. نر و ماده همشکل و فاقد تغییرات فصلی هستند. در پرنده بالغ روتنه قهوهای مایل به خاکستری خاکی است و نسبت به «چکاوک آسمانی» رگهرگه کمتری دارد. سینه و پهلوها کرم نخودی رگهرگه و شکم و پوشپرهای زیر دم یکدست سفید است. در پرواز پوشپرهای نخودی مایل به نارنجی زیر بالها و حاشیه کناری پرهای دم به خوبی نمایان است. منقار نسبتاً دراز و نیمنوک بالایی اندکی خمیده است. پرنده نابالغ تا حد زیادی شبیه به بالغها است اما کاکل کوچکتری دارد، روتنه قهوهایتر و رگهرگه کمتری دارد و روی تارک سر، روتنه و کتفها لکههای سفید فراوانی دیده میشود. زیرتنه نیز روشنتر است و در ناحیه سینه به جای رگهرگه تیره، خالهای بیشتری دیده میشود.
در دشتها و استپهای باز و مسطح یا با شیب ملایم همراه با پوشش گیاهی کم و پراکنده، مزارع خشک و زمینهای بایر در مناطق گرم و خشک، همچنین اطراف مناطق مسکونی، جادهها و کورهراهها دیده میشود.
پرندهای اجتماعی نیست و اغلب به تنهایی یا جفت دیده میشود. در فواصل کوتاه با بالزدنهای مکرر و سرخوردنهای کوتاه با بالهای باز جابهجا میشود. از بیمهرهها به ویژه سوسکها و مواد گیاهی نظیر دانهها و برگهای گیاهان تغذیه میکند. معمولاً روی زمین حشرات و دانهها را جستجو میکند. گاهی نیز حشرات در حال پرواز را صید میکند یا با منقار خود حفره کوچکی در زمین حفر میکند و دانهها و بذرها را از خاک بیرون میکشد.
جوجهآوری از اواسط اسفند و با تشکیل قلمرو در دشتهای باز و لخت و اراضی مزروعی آغاز میشود. تکهمسر است و آشیانهاش کاسهای کمعمق از قسمتهای نرم گیاهان است که آن را روی زمین بنا میکند و درونش را با علوفه نرم و مو میپوشاند. معمولاً سه تا پنج و گاهی شش تخم نیمهبیضی، صاف، صیقلی، به رنگ سفید تا سفید مایل به خاکستری با لکهها و خالهای کوچک به رنگ نخودی قهوهای و خاکستری و به ابعاد 8/16 × 7/22 میلیمتر میگذارد. تفریخ تخمها دوازده تا سیزده روز به طول میانجامد. جوجهها در بدو تولد پوشیده از کرک، ناتوان و برای تغذیه وابسته به والدین هستند، در هشت تا یازده روزگی آشیانه را ترک و در پانزده تا هجده روزگی پرواز میکنند و اندکی پس از آن مستقل میشوند. معمولاً دو تا سه دسته تخم در هر دوره جوجهآوری میگذارد.
مقیم معمول سراسر کشور است و فقط در نواحی بیابانی سخت و کوهستانهای مرتفع دیده نمیشود. همچنین در نواحی پست و مرطوب جنوب غربی دریای خزر کمیاب است.
در فهرست پرندگان حمایتشده جهانی و ملی قرار ندارد.