|
|
|
|
|
معمول‌ترین دم‌جنبانک با بدن سیاه و سفید است و تنوع ریختی زیادی به ویژه در نرها دیده می‌شود. نر و ماده تا حدی هم‌شکل و فاقد تغییرات فصلی هستند. پرنده نر بالغ در دوره جوجه‌آوری در جمعیت‌های نواحی شمال و شمال غرب کشور دارای تارک سر، پس گردن و گلوی سیاه، روتنه یکدست خاکستری و جلو پیشانی و گونه‌های سفید است. همچنین سینه، شکم و پرهای جانبی دم سفید رنگ دارد. از سوی دیگر نر بالغ در جمعیت‌های نواحی شرقی سیاهی روی سر و گردنش بیشتر است و سفیدی گونه‌ها محدود به لکه‌های کوچکی در سر می‌شود. الگوی رنگی سیاه و سفید سر و صورت در نر بالغ در جمعیت‌های نواحی غرب و مرکز کشور ویژگی‌های حدواسطی دارد. پرنده ماده بالغ در جمعیت‌های نواحی مختلف شبیه به هم و با روتنه خاکستری‌تر و نیز سیاهی کمتر در صورت و پس گردن از نرها مشخص هستند. در زمستان هر دو جنس فاقد لکه سیاه در تارک سر و پس سر هستند. پرنده نابالغ با گلوی خاکستری تیره و فقدان طرح سیاه روی تارک سر و صورت از بالغ‌ها قابل تشخیص است.
در انواع زیستگاه‌ها شامل حواشی دریاچه‌ها، رودخانه، جویبارها، کانال‌های آبرسانی، خلیج‌ها و سواحل دریاها، مزارع، باغ‌ها، پارک‌ها، مناطق مسکونی و حتی مناطق صنعتی با فضای باز و پوشش گیاهی تنک حضور دارد.
در خارج از دوره جوجه‌آوری با توجه به فراوانی غذایی به صورت انفرادی در قلمروهای جداگانه یا در دسته‌های کوچک دیده می‌شود. پروازی ویژه شامل چند بار بال‌زدن سریع، اوج‌گیری کوتاه و فرودی موجی‌شکل با بال‌های بسته دارد. روی زمین به خوبی راه می‌رود و می‌دود و مرتباً دم خود را بالا و پایین می‌کند. برای تغذیه در سطح زمین، در آب‌های بسیار کم‌عمق یا روی گیاهان شناور بر سطح آب قدم می‌زند و بی‌مهره‌های کوچک را صید می‌کند. همچنین با پروازی سریع حشرات در حال پرواز را شکار می‌کند.
جوجه‌آوری از اواسط فروردین تا خرداد در مناطقی با پوشش علفی و اغلب نزدیک به پیکره‌های آبی آغاز می‌شود. احتمالاً تک‌همسر و قلمروطلب است و آشیانه‌اش کاسه‌ای از برگ‌ها، ساقه‌ها، شاخه‌های کوچک و ریشک‌ها است که آن را در حفره‌ها و سوراخ‌های موجود در دیوارها، ساختمان‌ها، صخره‌ها، درختان، دیواره‌های عمودی و پرشیب حاشیه پیکره‌های آبی و حتی در آشیانه قدیمی سایر گونه‌ها بنا می‌کند و درونش را با مو، پشم و پر می‌پوشاند. معمولاً پنج تا شش و گاهی سه تا هفت تخم نیمه‌بیضی، صاف، صیقلی، مایل به سفید، سفید مایل به آبی یا خاکستری، با خال‌ها و لکه‌هایی به رنگ خاکستری مایل به قهوه‌ای، خاکستری یا قهوه‌ای و به ابعاد 3/15 × 6/20 میلی‌متر می‌گذارد. تفریخ تخم‌ها دوازده تا چهارده روز به طول می‌انجامد. جوجه‌ها در بدو تولد پوشیده از کرک، ناتوان و برای تغذیه وابسته به والدین هستند، در سیزده تا شانزده روزگی آشیانه را ترک می‌کنند، اما همچنان در حدود چهارده تا هجده روز پس از آن توسط والدین مراقبت و تغذیه می‌شوند. معمولاً یک تا دو دسته تخم در هر دوره جوجه‌آوری می‌گذارد.
مقیم معمول اغلب مناطق کشور است. همچنین در نواحی شمال غربی کشور تابستان‌گذران است، اگرچه تعداد کمی زمستان‌ها در حوضه دریاچه ارومیه و اطراف تبریز باقی می‌مانند. همچنین به فراوانی در استان خوزستان و نواحی شمالی خلیج فارس و به تعداد کمتر در نواحی شرقی تا استان سیستان و بلوچستان زمستان‌گذرانی می‌کند.
در فهرست پرندگان حمایت‌شده جهانی و ملی قرار ندارد.
کلیه حقوق مادی و معنوی این وب سایت متعلق به باشگاه پرنده نگری ایرانیان می باشد
پرندگان ایران
