|
|
|
|
|
دم‌سرخی با جثه متوسط و تا حد زیادی شبیه به «دم‌سرخ معمولی» است، اما به واسطه سینه و روتنه سیاه از آن تفکیک می‌شود. نر و ماده متفاوت و فقط پرنده نر دارای تغییرات فصلی است. در پرنده نر بالغ در زیرگونه P.o. ochruros در دوره جوجه‌آوری تارک سر خاکستری دودی و صورت، روتنه و بال‌ها سیاه دودی است و لکه بالی سفید رنگی دارد. دمگاه و دم بلوطی روشن و پرهای مرکزی و نوک پرهای کناری آن قهوه‌ای تیره به نظر می‌رسد. چانه، گلو و سینه سیاه دودی، زیرتنه خرمایی نارنجی، پهلوها خاکستری و پوش‌پرهای زیر دم نخودی نارنجی است. زیرگونه P.o. phoenicuroides زیرتنه خرمایی نارنجی پررنگ دارد که تا بخش پایینی سینه، پهلوها و پوش‌پرهای زیر بال‌ها امتداد دارد. همچنین روتنه سیاه‌تر و در تضاد با تارک سر خاکستری رنگش به خوبی به چشم می‌آید. در خارج از این دوره، بدن کم‌رنگ‌تر و لکه سفید رنگ روی بال‌ها تا حدی نامشخص می‌شود. در پرنده ماده بالغ رنگ دمگاه و دم شبیه به نر است اما سر، صورت و روتنه قهوه‌ای خاکستری و زیرتنه نخودی خاکستری کم‌رنگ دارد. نر و ماده تا پیش از بلوغ شبیه به پرنده ماده بالغ هستند، اما روتنه قهوه‌ای‌تر و رگه‌رگه است و لکه‌های قهوه‌ای تیره‌ای نیز در روتنه، سینه و پهلوها دیده می‌شود.
عکس از امیر مدیری
صخره‌ها، بیرون‌زدگی‌های سنگی و دامنه‌های سنگلاخی شیب‌دار را ترجیح می‌دهد و از نواحی با آب و هوای معتدل و مرطوب و نیز پوشش گیاهی متراکم دوری می‌کند.
در خارج از دوره جوجه‌آوری اغلب به تنهایی یا جفت و گاهی در دسته‌های پراکنده دیده می‌شود. رفتارش شبیه به دم‌سرخ معمولی است، اما نسبت به آن بیشتر روی زمین فرود می‌آید، با جست‌وخیز راه می‌رود و می‌دود و از بی‌مهره‌های کوچک تا متوسط و همچنین میوه‌ها تغذیه می‌کند.
جوجه‌آوری از اواخر اسفند و با تشکیل قلمرو در مناطقی با بیرون‌زدگی‌های سنگی و صخره‌ای، دیوارهای قدیمی باغ‌ها، خرابه‌ها و درختزارها (جایی که حفره مناسب برای ساخت آشیانه فراهم باشد) آغاز می‌شود. تک‌همسر و گاهی چندهمسر (یک نر با دو ماده) است و آشیانه‌اش کاسه‌ای سست از علوفه خشک، خزه‌ها و سایر مواد گیاهی است که آن را در گودالی کوچک زیر سنگ‌ها یا در شکاف سنگ‌ها، صخره‌ها یا ساختمان‌ها بنا می‌کند و درونش را با پشم، مو و پر می‌پوشاند. معمولاً سه تا چهار تخم نیمه‌بیضی، صاف، تا حدی صیقلی، آبی کم‌رنگ، همراه با خال‌ها و نقطه‌های قرمز کم‌رنگ یا قهوه‌ای قرمز و به ابعاد 4/14 × 6/19 میلی‌متر می‌گذارد. تفریخ تخم‌ها دوازده تا شانزده روز به طول می‌انجامد. جوجه‌ها در بدو تولد پوشیده از کرک، ناتوان و برای تغذیه وابسته به والدین هستند. پرورش جوجه‌ها دوازده تا نوزده روز طول می‌کشد. معمولاً دو دسته تخم در هر دوره جوجه‌آوری می‌گذارد.
عکس از میترا دانشور
تابستان‌گذران معمول ارتفاعات البرز و همچنین ارتفاعات خراسان، آذربایجان، استان کرمان، کوه تفتان در شمال استان سیستان و بلوچستان و احتمالاً غرب زاگرس است و در دشت‌ها و شیب‌های نواحی غربی زاگرس، نواحی جنوبی کشور تا سیستان و جنوب شرقی بلوچستان زمستان‌گذرانی می‌کند. همچنین به صورت مهاجر عبوری در اغلب مناطق کشور به استثنای نواحی پست جنوب دریای خزر دیده می‌شود. به نظر می‌رسد که زیرگونه P.o. ochruros در اغلب مناطق کشور پراکنش دارد، اما زیرگونه P.o. phoenicuroides به ارتفاعات خراسان و استان‌های کرمان و سیستان و بلوچستان محدود می‌شود.
در فهرست پرندگان حمایت‌شده جهانی و ملی قرار ندارد.
کلیه حقوق مادی و معنوی این وب سایت متعلق به باشگاه پرنده نگری ایرانیان می باشد
پرندگان ایران
