|
بزرگترین گونه قوش با بالهای پهن و دم بلند است. نر و ماده تقریباً همشکل (ماده به مقدار قابل توجهی بزرگتر و تقریباً به اندازه «سارگپه») و فاقد تغییرات فصلی هستند. پرنده نر بالغ تارک سر و گوشپرهای تیره و نوار ابرویی سفید رنگ دارد. روتنه خاکستری، زیرتنه و زیر بالها سفید همراه با نوارهای عرضی منقطع باریک و نزدیک به هم دیده میشود. دم چهار تا پنج نوار تیره عرضی دارد و در انتها سفید است. در پرنده ماده بالغ زیرتنه شبیه به پرنده نر است، اما رنگ روتنه قهوهای مایل به خاکستری و سفیدی زیر دم و نوار ابرویی واضحتر است. پرنده نابالغ روتنه و سر قهوهای خاکی و نوار ابرویی کمرنگتر نسبت به بالغها دارد. زیرتنه نخودی کمرنگ و دارای لکههای اشکیشکل به رنگ قهوهای پررنگ است که در امتداد هم نوارهای طولی در زیرتنه ایجاد میکنند.
عکس از احسان طالبی
اغلب در مناطق جنگلی و درختزارهای متراکم، از نواحی پست تا بالاترین مرز رویش درختان در کوهستانها به سر میبرد و تودههای سوزنیبرگ نظیر کاج و پهنبرگ نظیر بلوط و راش را ترجیح میدهد.
پروازی قدرتمند با بالزدنهای قوی دارد. با پروازی سریع و در ارتفاع کم به جستجوی طعمه میپردازد و در این حالت پروازش شامل چند مرتبه بالزدن سریع و بالبازرویهای طولانی است. بیشتر از پستانداران و پرندگان تغذیه میکند. برای شکار پرندگان با چابکی و سرعت قابل توجهی در بین شاخوبرگ درختان و بوتهها مانور میدهد.
جوجهآوری از اواسط فروردین و با تشکیل قلمرو در درختزارهای کهنسال آغاز میشود. تکهمسر است و آشیانهاش تودهای بزرگ، نامرتب و کمعمق از شاخههای خشک است که آن را روی درختان بنا میکند و درونش را با پوست و برگهای سوزنی کاج و شاخههای برگدار میپوشاند. معمولاً سه تا چهار و به ندرت یک تا شش تخم نیمهبیضی کوتاه سفید مایل به آبی کمرنگ و به ابعاد 2/44 × 4/57 میلیمتر میگذارد. تفریخ تخمها 35 تا 38 روز طول میکشد. جوجهها در بدو تولد پوشیده از کرک، تا حدی ناتوان و برای تغذیه وابسته به والدین هستند، در حدود چهل روزگی آشیانه را ترک میکنند و تا حدود سی روز پس از آن همچنان به والدین وابستگی دارند.
به صورت کمیاب در نواحی جنوبی دریای خزر، رشتهکوه البرز و همچنین سواحل خلیج فارس و مرکز استان سیستان و بلوچستان زمستانگذرانی و در کوههای کلیبر در آذربایجان شرقی جوجهآوری میکند.
در فهرست پرندگان حمایتشده ایران قرار دارد و دارای ارزش حفاظتی است.