|
|
|
|
|
صدا:
آواز: 
بالابان یکی از گونه های بزرگ شاهین است و ماده ها بزرگ تر از نرها هستند. برای تمایزشان از دیگر شاهین ها، باید کلیدهای شناسایی در روتنه، طرح زیر بال و طرح سر و سبیل توجه کرد. مخطط بودن سینه و زیر تنه، روتنه قهوه ای رنگ، سبیل نسبتا نازک و قهوه ای تیره، مخطط بودن سر (سفید و قهوه ای)، چشم ها تیره، پاها زرد و ناخن ها تیره از جمله شاخصه های شناسایی این شاهین است علاوه بر اینکه در پرواز به نسبت بقیه شاهین ها بالها کشیده تر و بزرگ تر و بدن کوچک تر و کم حجم تر به نظر می رسد.
عکس از سعید حیدری
در مناطق حاشیه بیابانها و عوارض کم ارتفاع یا دشت های باز با تک درخت، و مناطق نزدیک به کوه ها قابل مشاهده است. شاهین ساکر یک شکارچی در علفزارهای باز است که ترجیحاً دارای چند درخت یا صخره باشد.
به طور معمول رفتاری شبیه بقیه شاهین ها دارد و سرعت، عامل اصلی موفقیتش در شکارگری است. در نزدیکی سطح زمین اغلب با تعقیب افقی به طعمه نزدیک و با شیرجه ای بر سرش فرود می آید. بعضا دیده شده که شکار سایر شاهین ها یا حتی شکاری های بزرگ تری نظیر کورکورها و سنقرها را از آنها می قاپد. بالابان شکارگر ماهری ست و توانایی شکار پستانداران تا خرگوش را که حجمی حتی بزرگ تر از خود دارند را نیز دارد. به طور معمول از جوندگان کوچک تغذیه می کند ولی پرندگانی همچون هوبره ها و آبچرهایی نظیر اردک ها نیز از دست او در امان نیستند.(1) در اروپا، سنجاب های زمینی و کبوترهای وحشی رایج ترین طعمه ها برای بالابان هستند.
این گونه معمولاً لانه ای برای خود نمی سازد، اما 3 تا 6 تخم خود را در یک لانه چوبی قدیمی در درختی می گذارد که قبلاً توسط پرندگان دیگری مانند لک لک، زاغ یا گاومیش استفاده می شد. همچنین بعضاً روی صخره ها لانه می سازد. جوجه ها بعد از 4 هفته بدنیا آمده و در 4هفته نیز طول می کشد که پرها کامل شود ولی 45 روزگی قادر به پرواز هستند. نر و ماده در همه مراحل مشارکت دارند.
این گونه در سه قاره اروپا(شرقی)، آسیا (مرکزی و غرب) و آفریقا(شمالی) در فصول مختلف به صورت تابستان گذران، عبوری، بومی و زمستان گذران پراکنش دارد. معمولا نابالغ ها تمایل بیشتری به مهاجرت دارند. در ایران نیز هم جمعیت بومی دارد که در زمستان ها به دشتها می آیند و هم جمعیت مهاجر که زمستانها تا عرض های پایین تر مهاجرت می کنند و بهار برمیگردند. سازمان BirdLife International این پرنده را به دلیل کاهش سریع جمعیت در قرن اخیر، به ویژه در مناطق زادآوری آسیای مرکزی، به عنوان در معرض خطر طبقه بندی می کند. از زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، امارات متحده عربی مقصد اصلی هزاران شاهین صید شده و به صورت قاچاق با مبالغ هنگفتی در بازار سیاه بوده است. تخمین زده می شود که قزاقستان سالانه 1000 شاهین بالابان را از دست می دهد. این گونه همچنین با از دست دادن زیستگاه و تخریب مواجه است. جمعیت بین 7200 تا 8800 فرد بالغ در سال 2004 تخمین زده شد. با این حال، بالابان در تراکم های کم در محدوده های وسیع در مناطق دور افتاده زندگی می کنند، که ارزیابی وضعیت پراکنش آنها را دشوار می کند. در ایالات متحده، کانادا و اروپا چندین پروژه پرورش در اسارت وجود دارد. چشمگیرترین کاهش شاهین بالابان ها در آسیا و در قزاقستان و ازبکستان بوده است. در مقابل، یک جمعیت به شدت محافظت شده و نسبتاً فراوان در مجارستان وجود دارد.(2)
شاهین بالابان پرنده ملی مجارستان و امارات متحده عربی است و در سال 2012، به عنوان پرنده ملی مغولستان نیز انتخاب شد.شاهین ساکر هزاران سال است که در باز‌داری و قوش بازی مورد استفاده قرار می‌گیرد و متاسفانه مانند خویشاوندان نزدیک خود، بالابان نیز یک پرنده بسیار مورد توجه قوشبازان است. در نام علمی بالابان، cherrug از نام سیندی Charg که برای ماده بالابان ها در شمال هند و شرق پاکستان استفاده می شود، گرفته شده و همچنین نام رایج Saker از (عربی: صقر، رومی: Saqr) به معنای "شاهین" گرفته شده است.
کلیه حقوق مادی و معنوی این وب سایت متعلق به باشگاه پرنده نگری ایرانیان می باشد
پرندگان ایران
