تالاب مره

معرفی تالاب:

استان قم بر خلاف طبیعت گرم و کویری، دارای تالاب‌های بسیاری است. یکی از این تالاب های زیبا که تقریبا در تمام فصول سال آب دارد، تالاب مُرّه است و به عنوان یکی از جاذبه‌های طبیعی این استان شناخته می‌شود.

تالاب مرّه یا تالاب حوض مرّه، یکی از پنج تالاب استان قم به شمار می‌رود:

1- تالاب مرّه
2- تالاب حوض سلطان
3- تالاب بهشت معصومه
4- تالاب غدیر اسب
5- بخشی از دریاچه نمک

این تالاب به علت همجواری در قسمت شمالی با کوهی به همین نام، مرّه نام گذاری شده است. و این تالاب یکی از تالاب های واقع شده در حوزه آب ریز فلات مرکزی ایران است.

در برخی منابع، تالاب مرّه و تالاب حوض سلطان، به دو قاب یک عینک، تشبیه شده که ارتباط آبی دائمی بین آنان برقرار است، بگونه‌ای که ابتدا آب رودهای منطقه، وارد حوض مرّه می‌شود و سپس وقتی این حوض پر شد، از مسیل بین دو حوضه به تالاب حوض سلطان وارد می‌شود و هنگامی که آب در حوض سلطان چند متر بالا آمد به طرف تالاب مرّه، برمی گردد و آن را لبریز می‌کند. اگر ورود آب در حوض مرّه تداوم یابد از آن سرریز شده و مازاد آن از گوشه جنوب شرقی، از راه فاضلاب‌های رود شور به سمت دریاچه نمک سر ریز می‌شود.

علیرغم این توصیف و مبادله آب، تالاب مرّه از نظر ساختار، شکل‌گیری، اکوسیستم‌ و زیست بوم‌های مربوط تفاوت بنیادین با تالاب حوض سلطان دارد. تالاب حوض سلطان، از منابع زیرزمینی آب و سرریز آب تالاب مرّه تامین شده و دارای کف نمکی با آب شور و حاشیه باتلاقی است. اما تالاب مرّه از سرریز آب رودخانه‌های شور، البرز جنوبی، رودخانه کرج از مجاورت کوه مرّه و سرریز آب حوض سلطان و باران تامین می‌گردد. در ضمن آب تالاب مرّه، شیرین و قابل استفاده برای کشاورزی است و حاشیه تالاب مرّه نیز عمدتا پوشش گیاهی دارد.

جدول تفکیکی حوضه های آبریزاصلی ایران بخشی از جدول تفکیکی حوضه های آبریز اصلی کشور ایران

موقعیت تالاب‌های فهرست آئین نامه تبصره ماده یک قانون حفاظت، احیاء و مدیریت تالاب‌های کشور

موقعیت جغرافیایی:

تالاب مرّه در موقعیت جغرافیایی N3457 E5104 در استان قم واقع شده است. در حرک به طرف ضلع شرقی دریاچه نمک حوض سلطان کویر یا تالاب مرّه مشاهده می‌شود که در شرایط سیلابی این تالاب به دریاچه نمک حوض سلطان می‌پیوندد. ضلع شرقی تالاب به جاده قم – گرمسار منتهی می‌گردد و دارای وسعت 10 هزار هکتار است. این تالاب در شمال استان قم و در کیلومتر 50 جاده قم – گرمسار و در جنوب کوه مرّه قرار گرفته است. آب این تالاب لب شور و منبع عمده تأمین کننده آب آن رودخانه شور و کرج بوده که از ضلع شمالی و از مجاورت کوه مرّه به استان قم و تالاب وارد می‌شود. این تالاب در فصل‌ زمستان به خصوص در زمان سیلاب، پهنه‌های بزرگ آبی را به وجود آورده که مساحت آن به بیش از 10 هزار هکتار می‌رسد.

تصویر هوایی تالاب مره

تصویر هوایی تالاب مرّه از طریق گوگل مپ

موقعیت جغرافیایی تالاب مره

موقعیت جغرافیایی تالاب مرّه

راه‌های دسترسی:

بهترین راه دسترسی به تالاب مرّه، اتوبان قم - گرمسار است. از قم به طرف گرمسار، تقریبا از کیلومتر 45، تالاب شروع و تا حدود کیلومتر 60 ادامه دارد. بستگی به شرایط جوی و میزان آبگیری، در فصول مختلف سال، پهنه آبی متفاوت می بوده و بهترین فصل اواخر اسفند و فصل بهار است.
در سالهای اخیر، اتوبان قم - گرمسار، تالاب را به دو بخش شرقی و غربی تقسیم کرده و لطمات اکولوژیکی فراوانی به تالاب وارد کرده است. گرچه با احداث تعدادی آبراهه در زیر اتوبان، اقداماتی صورت گرفته تا ارتباط آبی بین دو بخش قطع نشود، ولی بخش عمده ‌ای از تالاب، در قسمت شرقی جاده، خشک شده است.

گونه‌های جانوری:

تالاب مرّه در گذشته، زیستگاه مناسبی برای گونه‌های کویری بوده و حضور جبیر و گور ایرانی نیز در سال‌های دور در این منطقه گزارش شده است. علاوه بر آن این تالاب دارای پوشش گیاهی متنوعی است.

پوشش گیاهی:

حاشیه یا کمربند باتلاقی تالاب دارای پوشش گیاهی است که بیشتر در اضلاع شمالی و شمال شرقی این کویر مشاهده می‌شود، گیاهانی نظیر درمنه، اشنان، تاغ زرد و سیاه، سودا و اسفناج از جمله گیاهان این منطقه هستند.

پرندگان رکورد شده:

تالاب مرّه، میزبان انواع پرندگان مهاجر است. پرندگانی نظیر انواع فلامینگو، انواع مرغابی، تنجه، حواصیل‌ها، کاکایی‌ها، سلیم، چوب‌پا، خروس کولی، انواع آبچلیک، سارگپه، دم جنبانک و..... تعدادی از پرندگان در مسیر مهاجرت خودشان از سیبری به جنوب ایران، در فصل زمستان و بهار در این تالاب اقامت و استراحت می‌کنند.

چک لیست گونه های رکورد شده براساس ثبت در ایبرد:

ردیف	نام انگلیسی گونه	نام فارسی گونه
1	Graylag Goose	غاز خاکستری
2	Greater White-fronted Goose	غاز پیشانی سفید بزرگ
3	Ruddy Shelduck	آنقوت
4	Common Shelduck	تنجه
5	Garganey	خوتکا ابروسفید
6	Northern Shoveler	اردک نوک پهن
7	Gadwall	اردک اره ای
8	Eurasian Wigeon	گیلار
9	Mallard	اردک سرسبز
10	Northern Pintail	فیلوش
11	Green-winged Teal	خوتکای معمولی
12	Common Pochard	اردک سرحنایی
13	Greater Flamingo	فلامینگوی بزرگ
14	Rock Pigeon	کبوتر چاهی
15	Eurasian Collared-Dove	یاکریم
16	Laughing Dove	قمری خانگی
17	Black-bellied Sandgrouse	باقرقره شکم سیاه
18	Egyptian Nightjar	شبگرد معمولی
19	Common Swift	بادخورک معمولی
20	Water Rail	یلوه آبی
21	Eurasian Moorhen	چنگر نوک سرخ
22	Eurasian Coot	چنگر معمولی
23	Common Crane	درنای معمولی
24	Black-winged Stilt	چوب پا
25	Pied Avocet	آوست
26	Black-bellied Plover	سلیم خاکستری
27	Northern Lapwing	خروس کولی معمولی
28	White-tailed Lapwing	خروس کولی دم سفید
29	Lesser Sand-Plover	سلیم شنی کوچک
30	Greater Sand-Plover	سلیم شنی بزرگ
31	Kentish Plover	سلیم کوچک
32	Common Ringed Plover	سلیم طوقی بزرگ
33	Little Ringed Plover	سلیم طوقی کوچک
34	Eurasian Curlew	گیلانشاه بزرگ
35	Bar-tailed Godwit	گیلانشاه حنایی
36	Black-tailed Godwit	گیلانشاه دم سیاه
37	Ruff	آبچلیک شکیل
38	Broad-billed Sandpiper	تلیله نوک پهن
39	Curlew Sandpiper	تلیله بلوطی
40	Temminck's Stint	تلیله دم سفید
41	Sanderling	تلیله سفید
42	Dunlin	تلیله شکم سیاه
43	Little Stint	تلیله کوچک
44	Jack Snipe	پاشلک کوچک
45	Common Snipe	پاشلک معمولی
46	Red-necked Phalarope	فالروپ گردن سرخ
47	Common Sandpiper	آبچلیک آوازه خوان
48	Green Sandpiper	آبچلیک تک زی
49	Spotted Redshank	آبچلیک خالدار پاسرخ
50	Common Greenshank	آبچلیک پاسبز
51	Marsh Sandpiper	آبچلیک تالابی
52	Wood Sandpiper	آبچلیک خالدار پاسرخ
53	Common Redshank	آبچلیک پاسرخ
54	Collared Pratincole	گلاریول پاسرخ
55	Slender-billed Gull	کاکایی صورتی
56	Black-headed Gull	کاکایی سرسیاه کوچک
57	Little Gull	کاکایی کوچک
58	Pallas's Gull	کاکایی سرسیاه بزرگ
59	Common Gull	کاکایی نوک سبز
60	Caspian Gull	کاکایی خزری
61	Little Tern	پرستوی دریایی کوچک
62	Gull-billed Tern	پرستو دریایی نوک کاکایی
63	Caspian Tern	پرستو خزری
64	White-winged Tern	پرستو دریایی بال سفید
65	Whiskered Tern	پرستو دریایی تیره
66	Common Tern	پرستو دریایی معمولی
67	Black Stork	لک لک سیاه
68	Great Cormorant	باکلان بزرگ
69	Great Bittern	بوتیمار بزرگ
70	Gray Heron	حواصیل خاکستری
71	Great Egret	اگرت بزرگ
72	Little Egret	اگرت کوچک
73	Western Reef-Heron	حواصیل(اگرت) ساحلی
74	Cattle Egret	گاوچرانک آسیایی
75	Squacco Heron	حواصیل زرد
76	Glossy Ibis	اکراس سیاه
77	Eurasian Spoonbill	کفچه نوک
78	Greater Spotted Eagle	عقاب خالدار بزرگ
79	Steppe Eagle	عقاب استپی
80	Imperial Eagle	عقاب شاهی
81	Eurasian Marsh-Harrier	سنقر تالابی
82	Hen Harrier	ستقر خاکستری
83	Pallid Harrier	سنقر سفید
84	Eurasian Sparrowhawk	قرقی
85	Black Kite	کورکورسیاه
86	White-tailed Eagle	عقاب دریایی دم سفید
87	Common Buzzard	سارگپه معمولی-استپی
88	Long-legged Buzzard	سارگپه پا بلند
89	Barn Owl	جغد انبار
90	Little Owl	جغد کوچک
91	Short-eared Owl	جغد تالابی
92	Eurasian Hoopoe	هدهد
93	Common Kingfisher	ماهی خورک
94	Blue-cheeked Bee-eater	زنبور خوار گاو خرمایی
95	European Bee-eater	زنبور خوار معمولی
96	European Roller	سبزقبا
97	Lesser Kestrel	دلیجه کوچک
98	Eurasian Kestrel	دلیجه معمولی
99	Merlin	ترمتای
100	Eurasian Hobby	لیل
101	Red-backed Shrike	سنگ چشم پشت سرخ
102	Isabelline Shrike	سنگ چشم دم سرخ
103	Great Gray Shrike	سنگ چشم خاکستری بزرگ
104	Lesser Gray Shrike	سنگ چشم خاکستری کوچک
105	Eurasian Magpie	کلاغ زاغی
106	Red-billed Chough	کلاغ نوک سرخ
107	Rook	کلاغ سیاه
108	Hooded Crow	کلاغ ابلق
109	Common Raven	غراب معمولی
110	Greater Hoopoe-Lark	چکاوک هدهدی
111	Turkestan Short-toed Lark
112	Eurasian Skylark	چکاوک آسمانی
113	Crested Lark	چکاوک کاکلی
114	Moustached Warbler	سسک ابروسفید
115	Eurasian Reed Warbler	سسک نیزار معمولی
116	Great Reed Warbler	سسک نیزار بزرگ
117	Bank Swallow
118	Barn Swallow	پرستوی معمولی
119	Willow Warbler	سسک بیدی
120	Common Chiffchaff	چیف چاف
121	European Starling	سار معمولی
122	Song Thrush	توکای باغی
123	Spotted Flycatcher	مگس گیرخالدار-راه راه
124	Rufous-tailed Scrub-Robin	دم چتری
125	European Robin	سینه سرخ
126	Black Redstart	دم سرخ سیاه
127	Rufous-tailed Rock-Thrush	طرقه کوهی
128	Isabelline Wheatear	چک چک دشتی
129	Desert Wheatear	چک چک بیابانی
130	Pied Wheatear	چک چک ابلق معمولی
131	Finsch's Wheatear	چک چک پشت سفید
132	Radde's Accentor	صعوه ابروسفید
133	House Sparrow	گنجشک خانگی
134	Spanish Sparrow	گنجشک سینه سیاه
135	Gray Wagtail	دم جنبانک خاکستری
136	Western Yellow Wagtail	دم جنبانک شکم زرد
137	Citrine Wagtail	دم جنبانک سر زرد
138	White Wagtail	دم جنبانک ابلق
139	Meadow Pipit	پیپت صحرایی
140	Red-throated Pipit	پیپت گلو سرخ
141	Water Pipit	پیپت تالابی
142	Eurasian Linnet	سهره سینه سرخ
143	Corn Bunting	زرد پره مزرعه
144	Yellowhammer	زردپره لیمویی
145	Reed Bunting	زرد پره تالابی

گردآوری و نگارش: زهرا قیامی

منابع:

تاریخ ارسال: 1401/03/03

نظرات شما:

1402/10/09 معصومه

مطلب بسیار مفیدی بود، خیلی ممنون

ارسال نظر

مطالب مرتبط:

تالاب

پرنده

نگری