باشگاه پرنده نگری ایرانیان
اعضا
خانه عضویت پرندگان ایران وبلاگ تماس با ما
باشگاه پرنده نگری ایرانیان
سبد خرید جستجو اعضا زبان

تالاب مره

معرفی تالاب:

استان قم بر خلاف طبیعت گرم و کویری، دارای تالاب‌های بسیاری است. یکی از این تالاب های زیبا که تقریبا در تمام فصول سال آب دارد، تالاب مُرّه است و به عنوان یکی از جاذبه‌های طبیعی این استان شناخته می‌شود.

تالاب مرّه یا تالاب حوض مرّه، یکی از پنج تالاب استان قم به شمار می‌رود:

1- تالاب مرّه
2- تالاب حوض سلطان
3- تالاب بهشت معصومه
4- تالاب غدیر اسب
5- بخشی از دریاچه نمک

این تالاب به علت همجواری در قسمت شمالی با کوهی به همین نام، مرّه نام گذاری شده است. و این تالاب یکی از تالاب های واقع شده در حوزه آب ریز فلات مرکزی ایران است.

در برخی منابع، تالاب مرّه و تالاب حوض سلطان، به دو قاب یک عینک، تشبیه شده که ارتباط آبی دائمی بین آنان برقرار است، بگونه‌ای که ابتدا آب رودهای منطقه، وارد حوض مرّه می‌شود و سپس وقتی این حوض پر شد، از مسیل بین دو حوضه به تالاب حوض سلطان وارد می‌شود و هنگامی که آب در حوض سلطان چند متر بالا آمد به طرف تالاب مرّه، برمی گردد و آن را لبریز می‌کند. اگر ورود آب در حوض مرّه تداوم یابد از آن سرریز شده و مازاد آن از گوشه جنوب شرقی، از راه فاضلاب‌های رود شور به سمت دریاچه نمک سر ریز می‌شود.

علیرغم این توصیف و مبادله آب، تالاب مرّه از نظر ساختار، شکل‌گیری، اکوسیستم‌ و زیست بوم‌های مربوط تفاوت بنیادین با تالاب حوض سلطان دارد. تالاب حوض سلطان، از منابع زیرزمینی آب و سرریز آب تالاب مرّه تامین شده و دارای کف نمکی با آب شور و حاشیه باتلاقی است. اما تالاب مرّه از سرریز آب رودخانه‌های شور، البرز جنوبی، رودخانه کرج از مجاورت کوه مرّه و سرریز آب حوض سلطان و باران تامین می‌گردد. در ضمن آب تالاب مرّه، شیرین و قابل استفاده برای کشاورزی است و حاشیه تالاب مرّه نیز عمدتا پوشش گیاهی دارد.

جدول تفکیکی حوضه های آبریزاصلی ایرانبخشی از جدول تفکیکی حوضه های آبریز اصلی کشور ایران

موقعیت تالاب‌ها
موقعیت تالاب‌های فهرست آئین نامه تبصره ماده یک قانون حفاظت، احیاء و مدیریت تالاب‌های کشور

موقعیت جغرافیایی:

تالاب مرّه در موقعیت جغرافیایی N3457 E5104 در استان قم واقع شده است. در حرک به طرف ضلع شرقی دریاچه نمک حوض سلطان کویر یا تالاب مرّه مشاهده می‌شود که در شرایط سیلابی این تالاب به دریاچه نمک حوض سلطان می‌پیوندد. ضلع شرقی تالاب به جاده قم – گرمسار منتهی می‌گردد و دارای وسعت 10 هزار هکتار است. این تالاب در شمال استان قم و در کیلومتر 50 جاده قم – گرمسار و در جنوب کوه مرّه قرار گرفته است. آب این تالاب لب شور و منبع عمده تأمین کننده آب آن رودخانه شور و کرج بوده که از ضلع شمالی و از مجاورت کوه مرّه به استان قم و تالاب وارد می‌شود. این تالاب در فصل‌ زمستان به خصوص در زمان سیلاب، پهنه‌های بزرگ آبی را به وجود آورده که مساحت آن به بیش از 10 هزار هکتار می‌رسد.

تصویر هوایی تالاب مره

تصویر هوایی تالاب مرّه از طریق گوگل مپ

موقعیت جغرافیایی تالاب مره

موقعیت جغرافیایی تالاب مرّه


راه‌های دسترسی:

بهترین راه دسترسی به تالاب مرّه، اتوبان قم - گرمسار است. از قم به طرف گرمسار، تقریبا از کیلومتر 45، تالاب شروع و تا حدود کیلومتر 60 ادامه دارد. بستگی به شرایط جوی و میزان آبگیری، در فصول مختلف سال، پهنه آبی متفاوت می بوده و بهترین فصل اواخر اسفند و فصل بهار است.
در سالهای اخیر، اتوبان قم - گرمسار، تالاب را به دو بخش شرقی و غربی تقسیم کرده و لطمات اکولوژیکی فراوانی به تالاب وارد کرده است. گرچه با احداث تعدادی آبراهه در زیر اتوبان، اقداماتی صورت گرفته تا ارتباط آبی بین دو بخش قطع نشود، ولی بخش عمده ‌ای از تالاب، در قسمت شرقی جاده، خشک شده است.

گونه‌های جانوری:

تالاب مرّه در گذشته، زیستگاه مناسبی برای گونه‌های کویری بوده و حضور جبیر و گور ایرانی نیز در سال‌های دور در این منطقه گزارش شده است. علاوه بر آن این تالاب دارای پوشش گیاهی متنوعی است.

پوشش گیاهی:

حاشیه یا کمربند باتلاقی تالاب دارای پوشش گیاهی است که بیشتر در اضلاع شمالی و شمال شرقی این کویر مشاهده می‌شود، گیاهانی نظیر درمنه، اشنان، تاغ زرد و سیاه، سودا و اسفناج از جمله گیاهان این منطقه هستند.

پرندگان رکورد شده:

تالاب مرّه، میزبان انواع پرندگان مهاجر است. پرندگانی نظیر انواع فلامینگو، انواع مرغابی، تنجه، حواصیل‌ها، کاکایی‌ها، سلیم، چوب‌پا، خروس کولی، انواع آبچلیک، سارگپه، دم جنبانک و..... تعدادی از پرندگان در مسیر مهاجرت خودشان از سیبری به جنوب ایران، در فصل زمستان و بهار در این تالاب اقامت و استراحت می‌کنند.

چک لیست گونه های رکورد شده براساس ثبت در ایبرد:

ردیف

نام انگلیسی گونه

نام فارسی گونه

1

Graylag Goose

غاز خاکستری

2

Greater White-fronted Goose

غاز پیشانی سفید بزرگ

3

Ruddy Shelduck

آنقوت

4

Common Shelduck

تنجه

5

Garganey

خوتکا ابروسفید

6

Northern Shoveler

اردک نوک پهن

7

Gadwall

اردک اره ای

8

Eurasian Wigeon

گیلار

9

Mallard

اردک سرسبز

10

Northern Pintail

فیلوش

11

Green-winged Teal

خوتکای معمولی

12

Common Pochard

اردک سرحنایی

13

Greater Flamingo

فلامینگوی بزرگ

14

Rock Pigeon

کبوتر چاهی

15

Eurasian Collared-Dove

یاکریم

16

Laughing Dove

قمری خانگی

17

Black-bellied Sandgrouse

باقرقره شکم سیاه

18

Egyptian Nightjar

شبگرد معمولی

19

Common Swift

بادخورک معمولی

20

Water Rail

یلوه آبی

21

Eurasian Moorhen

چنگر نوک سرخ

22

Eurasian Coot

چنگر معمولی

23

Common Crane

درنای معمولی

24

Black-winged Stilt

چوب پا

25

Pied Avocet

آوست

26

Black-bellied Plover

سلیم خاکستری

27

Northern Lapwing

خروس کولی معمولی

28

White-tailed Lapwing

خروس کولی دم سفید

29

Lesser Sand-Plover

سلیم شنی کوچک

30

Greater Sand-Plover

سلیم شنی بزرگ

31

Kentish Plover

سلیم کوچک

32

Common Ringed Plover

سلیم طوقی بزرگ

33

Little Ringed Plover

سلیم طوقی کوچک

34

Eurasian Curlew

گیلانشاه بزرگ

35

Bar-tailed Godwit

گیلانشاه حنایی

36

Black-tailed Godwit

گیلانشاه دم سیاه

37

Ruff

آبچلیک شکیل

38

Broad-billed Sandpiper

تلیله نوک پهن

39

Curlew Sandpiper

تلیله بلوطی

40

Temminck's Stint

تلیله دم سفید

41

Sanderling

تلیله سفید

42

Dunlin

تلیله شکم سیاه

43

Little Stint

تلیله کوچک

44

Jack Snipe

پاشلک کوچک

45

Common Snipe

پاشلک معمولی

46

Red-necked Phalarope

فالروپ گردن سرخ

47

Common Sandpiper

آبچلیک آوازه خوان

48

Green Sandpiper

آبچلیک تک زی

49

Spotted Redshank

آبچلیک خالدار پاسرخ

50

Common Greenshank

آبچلیک پاسبز

51

Marsh Sandpiper

آبچلیک تالابی

52

Wood Sandpiper

آبچلیک خالدار پاسرخ

53

Common Redshank

آبچلیک پاسرخ

54

Collared Pratincole

گلاریول پاسرخ

55

Slender-billed Gull

کاکایی صورتی

56

Black-headed Gull

کاکایی سرسیاه کوچک

57

Little Gull

کاکایی کوچک

58

Pallas's Gull

کاکایی سرسیاه بزرگ

59

Common Gull

کاکایی نوک سبز

60

Caspian Gull

کاکایی خزری

61

Little Tern

پرستوی دریایی کوچک

62

Gull-billed Tern

پرستو دریایی نوک کاکایی

63

Caspian Tern

پرستو خزری

64

White-winged Tern

پرستو دریایی بال سفید

65

Whiskered Tern

پرستو دریایی تیره

66

Common Tern

پرستو دریایی معمولی

67

Black Stork

لک لک سیاه

68

Great Cormorant

باکلان بزرگ

69

Great Bittern

بوتیمار بزرگ

70

Gray Heron

حواصیل خاکستری

71

Great Egret

اگرت بزرگ

72

Little Egret

اگرت کوچک

73

Western Reef-Heron

حواصیل(اگرت) ساحلی

74

Cattle Egret

گاوچرانک آسیایی

75

Squacco Heron

حواصیل زرد

76

Glossy Ibis

اکراس سیاه

77

Eurasian Spoonbill

کفچه نوک

78

Greater Spotted Eagle

عقاب خالدار بزرگ

79

Steppe Eagle

عقاب استپی

80

Imperial Eagle

عقاب شاهی

81

Eurasian Marsh-Harrier

سنقر تالابی

82

Hen Harrier

ستقر خاکستری

83

Pallid Harrier

سنقر سفید

84

Eurasian Sparrowhawk

قرقی

85

Black Kite

کورکورسیاه

86

White-tailed Eagle

عقاب دریایی دم سفید

87

Common Buzzard

سارگپه معمولی-استپی

88

Long-legged Buzzard

سارگپه پا بلند

89

Barn Owl

جغد انبار

90

Little Owl

جغد کوچک

91

Short-eared Owl

جغد تالابی

92

Eurasian Hoopoe

هدهد

93

Common Kingfisher

ماهی خورک

94

Blue-cheeked Bee-eater

زنبور خوار گاو خرمایی

95

European Bee-eater

زنبور خوار معمولی

96

European Roller

سبزقبا

97

Lesser Kestrel

دلیجه کوچک

98

Eurasian Kestrel

دلیجه معمولی

99

Merlin

ترمتای

100

Eurasian Hobby

لیل

101

Red-backed Shrike

سنگ چشم پشت سرخ

102

Isabelline Shrike

سنگ چشم دم سرخ

103

Great Gray Shrike

سنگ چشم خاکستری بزرگ

104

Lesser Gray Shrike

سنگ چشم خاکستری کوچک

105

Eurasian Magpie

کلاغ زاغی

106

Red-billed Chough

کلاغ نوک سرخ

107

Rook

کلاغ سیاه

108

Hooded Crow

کلاغ ابلق

109

Common Raven

غراب معمولی

110

Greater Hoopoe-Lark

چکاوک هدهدی

111

Turkestan Short-toed Lark

 

112

Eurasian Skylark

چکاوک آسمانی

113

Crested Lark

چکاوک کاکلی

114

Moustached Warbler

سسک ابروسفید

115

Eurasian Reed Warbler

سسک نیزار معمولی

116

Great Reed Warbler

سسک نیزار بزرگ

117

Bank Swallow

 

118

Barn Swallow

پرستوی معمولی

119

Willow Warbler

سسک بیدی

120

Common Chiffchaff

چیف چاف

121

European Starling

سار معمولی

122

Song Thrush

توکای باغی

123

Spotted Flycatcher

مگس گیرخالدار-راه راه

124

Rufous-tailed Scrub-Robin

دم چتری

125

European Robin

سینه سرخ

126

Black Redstart

دم سرخ سیاه

127

Rufous-tailed Rock-Thrush

طرقه کوهی

128

Isabelline Wheatear

چک چک دشتی

129

Desert Wheatear

چک چک بیابانی

130

Pied Wheatear

چک چک ابلق معمولی

131

Finsch's Wheatear

چک چک پشت سفید

132

Radde's Accentor

صعوه ابروسفید

133

House Sparrow

گنجشک خانگی

134

Spanish Sparrow

گنجشک سینه سیاه

135

Gray Wagtail

دم جنبانک خاکستری

136

Western Yellow Wagtail

دم جنبانک شکم زرد

137

Citrine Wagtail

دم جنبانک سر زرد

138

White Wagtail

دم جنبانک ابلق

139

Meadow Pipit

پیپت صحرایی

140

Red-throated Pipit

پیپت گلو سرخ

141

Water Pipit

پیپت تالابی

142

Eurasian Linnet

سهره سینه سرخ

143

Corn Bunting

زرد پره مزرعه

144

Yellowhammer

زردپره لیمویی

145

Reed Bunting

زرد پره تالابی

 
گردآوری و نگارش: زهرا قیامی
 
 

منابع:



تاریخ ارسال: 1401/03/03
نظرات شما:
1402/10/09  معصومه
مطلب بسیار مفیدی بود، خیلی ممنون

ارسال نظر
مطالب مرتبط:

         

کلیه حقوق مادی و معنوی این وب سایت متعلق به باشگاه پرنده نگری ایرانیان می باشد